De Lange Adem

Als wakkere burger wil ik al eens een van de debatten meepikken die in de aanloop naar de verkiezingen te zien of te beluisteren vallen. De mening van andere wakkere burgers staat hierbij steeds vaker centraal. In tal van televisieprogramma's, radiodiscussies of gesprekken in het veld komen de bekommernissen van de "man of vrouw in de straat", zoals dat dan heet, aan bod. En terecht. Het zijn immers gemeenteraadsverkiezingen. Het gaat over het beslissingsniveau dat het dichtst bij u en bij mij staat. Het gaat over het jeugdhuis bij ons achter de hoek, over de verkeersellende elke ochtend bij u in de straat, over het cultureel centrum waarover al zo lang gesproken wordt.
En toch, en toch...Al is het dan inherent aan de aard van deze verkiezingen zelf, toch word ik ook nu weer getroffen door een fenomeen dat een steeds grotere hypotheek dreigt te leggen op het politiek bedrijf. Of beter : een combinatie van twee fenomenen die elkaar versterken.
Zo is er ten eerste het NIMBY-syndroom, ofte het Not in my backyard-syndroom. Allemaal willen we genieten van de zegeningen van het moderne leven. We willen allemaal goedkope energie, een uitgebreid wegennet, een heldere gsm-ontvangst, enzovoorts. Maar we willen geen gsm-mast in de buurt van onze woonst, geen kerncentrale in ons land, geen autostrade door ons dorp,...
Dit zijn normale menselijke reacties en eenduidige oplossingen zijn er vaak niet voorhanden. Het spreidingsplan voor de luchthaven van Zaventem toont helaas maar al te duidelijk aan hoe verwarrend het spanningsveld is tussen het algemeen en het privaat belang, tussen ecologie en economie, tussen wooncomfort en verkeerscomfort.
En net omdat het vaak zulke complexe materies zijn, is ook het beleid terzake complex. Of hoort dat toch te zijn. En hier wringt vaak het schoentje...
Politieke besluitvorming is hoe langer hoe meer een kortetermijnkwestie aan het worden. Terwijl we steeds vaker geconfronteerd worden met problemen die in de lengte en in de breedte moeten aangepakt worden. Een verwijzing naar het inspirerende werk van de Franse historicus Fernand Braudel is hier op zijn plaats. Hij deelde de historische tijd in drie categorieën in, nl. de longue durée, ofte de structurele tijd, de tijd van de zeer langzame, nauwelijks merkbare evoluties (natuur, geografie, klimaat,...), de moyenne durée, de conjuncturele tijd van de middellange evoluties (economie, demografie,...) en de courte durée, de evenenmentele tijd (politieke evoluties, oorlogen,...).
Ecologische problemen (milieuvervuiling, opwarming van de aarde,...), economiche uitdagingen (opkomende economieën zoals China, Brazilië en India, de vraag naar de hoeveelheid fossiele brandstoffen,...), demografische evoluties (de vergrijzing,...), veiligheidsvraagstukken (terrorisme,...) enzovoorts enzovoorts.
Al deze zaken hebben hun impact op het dagelijks leven van ons allemaal, alleen kunnen een aanpak van lange termijn (de lengte), een aanpak op Europees of liever nog op mondiaal vlak (de breedte) resultaat hebben.
Helaas mis ik vaak dit lange en brede perspectief. Verder dan de gemeente - of gewestgrenzen gaat het vaak niet en verder dan de paar jaar die ons scheiden van de volgende verkiezingen ook niet. Niet altijd. Want ze zijn er gelukkig nog, de politici die verder kijken dan hun neus lang is. Hopelijk krijgen zij ook de tijd en de ruimte om te zeggen wat ze te zeggen hebben.

Vale

Cynicism is lazy thinking

"Maar is het, omdat dit moeilijk te meten is, reden om in cynisme te verwijlen, of mag, zolang het tegendeel niet bewezen is, de hoop in ons hart blijven wonen?", een meer dan terechte én actuele vraag, Steven (zie vorige post). Mag je jezelf verliezen in cynisme wanneer je geconfronteerd wordt met alle vormen van ontmenselijking die dag na dag om je aandacht schreeuwen ? Mag je jezelf van je verantwoordelijkheden ontslagen door de schouders op te halen en te zeggen of te denken: "Niks aan te doen !" ?

Een antwoord uit misschien onverwachte hoek. Douglas Coupland antwoordt in het nawoord van zijn voorlaatste roman "Eleanor Rigby" op de vraag van Jon Butler "What keeps your writing positive and keeps you from being cynical ?" : "I think cynicism is lazy thinking posing as depth and coolness....There's no nutrition in cynicism. Not that you have to be a goody-two-shoes, but your ideas have to be coming from a real place."

A Real Place. Deze wereld dus, deze natuur en deze mensen, of beter nog: deze éne individuele mens, daar gaat het om. Wanneer je hem of haar ziet, lieve lezer, treed hem of haar dan tegemoet met je warmte en nabijheid, niet met cynische koude...

Vale

Ich Nicht

Joachim Fest is niet meer. De schrijver die vooral bekendheid verwierf met zijn biografie van Hitler is maandag overleden op 79-jarige leeftijd. Hij is ook de auteur van het boek
"Der Untergang. Hitler und das Ende des Dritten Reiches". Dit werk lag aan de basis van de voortreffelijke film van Oliver Hirschbiegel.
Fest was in de eerste plaats journalist. Van 1973 tot 1993 was hij redacteur van de Frankfurter Allgemeine Zeitung. In die hoedanigheid verdedigde hij in 1986 het artikel „Vergangenheit, die nicht vergehen will“ van Ernst Nolte. Het artikel kreeg onmiddellijk felle kritiek omdat het afweek van de gangbare academische opinies over het nationaalsocialisme en de jodenvervolging. Een repliek op het artikel van Jurgen Habermas in Die Zeit was het begin van een ware Historikerstreit die eigenlijk tot op de dag van vandaag verder loopt. Later heeft Fest afstand genomen van een aantal van Noltes stellingen. Toch bleef hij de verdienste van het artikel verdedigen. Het was namelijk het begin van een discussie over het eigen verleden. Want de recente geschiedenis blijft een heikel thema in Duitsland. Dat bewezen bijvoorbeeld de reacties op de zoëven genoemde film "Der Untergang".
Figuren als Fest die niet alleen de waarheid aan het licht willen brengen, zonder valse sentimentaliteit, zonder moraliseren, zonder schuldgevoelens, zijn daarom van groot belang op de intellectuele marktplaats die maar al te vaak overstemd wordt door allerhande kabaal. Als journalist slaagde hij er trouwens in om de taaie historische stof in een mooie vorm te gieten. Beroepshistorici verliezen zich immers maar al te vaak in details en onleesbare tekst. Ik weet helaas waarover ik spreek...en daarom zijn boeken als die van Fest, maar ook die van Sebastian Haffner een verademing.
Lees binnenkort ook zijn autobiografie, lieve lezers. "Ich Nicht" is de titel. Het is het krachtige devies dat de jonge Joachim van zijn vader kreeg wanneer die het over Hitler had. Het is namelijk niet omdat iedereen plots gek geworden is, dat ook jij dat moet doen. Je kan altijd zeggen Ik Niet...