Verkiezingen in Wit-Rusland

Vandaag worden in Wit-Rusland presidentsverkiezingen gehouden. Met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zullen deze gewonnen worden door de zittende president
Aleksandr Grigorjevitsj Loekasjenko. Sinds hij in 1994 voor het eerst als president van de voormalige Sovjetrepubliek werd verkozen, heeft hij steeds meer macht naar zich toegetrokken. Stelselmatig werd de oppositie tegen zijn bewind de mond gesnoerd en bij zijn vorige herverkiezing tot president in 2001 werd op grote schaal verkiezingsfraude gepleegd. Van een vrije pers en een geloofwaardige politieke democratie is nauwelijks sprake. De meerderheid van de witrussische bevolking heeft geen toegang tot het internet of tot enige andere media dan de staatstelevisie en door de staat geleide dagbladen. Wit-Rusland wordt dan ook beschouwd als de "laatste dictatuur van Europa". In de aanloop naar de verkiezingen heeft het regime de oppositie duidelijk gemaakt hard te zullen optreden wat ze beschouwt als onregelmatigheden en oproer. Buitenlandse waarnemers worden geweerd, wat vermoedens over eventuele fraude alleen maar doen toenemen.
Vooral na de rozenrevolutie in Georgië in de winter van 2003 en de oranjerevolutie in Oekraïne een jaar later, worden de verkiezingen vandaag met argusogen gevolgd. Niet alleen door de Europese Unie (en dan vooral door de onmiddellijke buren Polen, Letland en Litouwen), en de OVSE, maar evenzeer door de Verenigde Staten en vooral door grote buur (en broer) Rusland.
Rusland en Wit-Rusland hebben sinds het uiteenvallen van de Sovjetunie een bijzonder hechte band gehad. Niet alleen speelt een gedeelde geschiedenis, cultuur en religie hier een rol, maar ook een wederzijdse economische afhankelijkheid. In ruil voor voordelige Russische aardolie en aardgas, maken de Russen gratis gebruik van de Witrussische pijpleidingen. Bovendien, en dit wordt in het Westen vaak veronachtzaamd, heeft Rusland na het uiteenvallen van de Sovjetunie met lede ogen moeten toezien hoe steeds meer vroegere deelrepublieken en satellieten zichzelf in het Westerse kamp verankerden. De Europese Unie en de NAVO grenzen nu aan Rusland. De Russische actieve bemoeienis met de verkiezingen in Georgië en Oekraïne hebben niet kunnen beletten dat ook deze landen zich nu op het Westen richten. Voor de Russische media en een groeiend deel van de publieke opinie zijn dit even zoveel vernederingen van de Russische nationale trots als bewijzen van de leugenachtigheid en het imperialisme van het Westen. De NAVO had immers in de jaren '90 aan toenmalig minister van buitenlandse zaken Edoeard Sjevardnadze de belofte gedaan de grenzen van de koude oorlog niet te overschreiden.
De rol die de EU en de VS gespeeld hebben in het tot stand komen van de oranje- en rozenrevolutie door financiële en logistieke steun te verlenen aan de oppositie en het bespelen van de publieke opinie; het opnemen van Wit-Rusland in de lijst van "voorposten van de tiranie" door de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Conoleezza Rice; de diplomatieke druk van de Poolse regering en media op Wit-Rusland,...dit alles zorgt voor een toegenomen zenuwachtigheid in het Kremlin. Ditmaal bemoeit Poetin zich niet zo openlijk met de verkiezingsstrijd, maar het is overduidelijk dat een eventuele regimewissel Moskou niet welgevallig zou zijn.
Het is maar de vraag hoeveel "vernederingen" Rusland, dat een deel van haar verloren zelfvertrouwen heeft teruggevonden door de vondst van rijke aardgas- en olievoorraden op haar grondgebied en de bijhorende economische voordelen, nog zal aanvaarden zonder op welke manier dan ook in te grijpen. Het gasconflict met Oekraïne van een paar maanden geleden gaf al een eerste aanduiding van de politieke en economische wapens die Poetin kan gebruiken.
Dat de Verenigde Staten op dit ogenblik de handen vol hebben met de oorlog in Irak, is een bijkomend voordeel voor het Kremlin.
Deze verkiezingen overschrijden dan ook het grondgebied van Wit-Rusland. Andere belangen, ideologische, economische en geopolitieke, spelen hier mee en het is raadzaam de evolutie in de regio de komende dagen en weken op de voet te volgen. Ook ná de herverkiezing van Loekasjenko.